Czy suma gwarancyjna w ubezpieczeniu OC może się wyczerpać?
Suma gwarancyjna, czyli górny limit odpowiedzialności ubezpieczyciela OC, wynosi obecnie w Polsce 5 mln euro za szkody na osobie oraz 1 mln euro za szkody związane z mieniem. Tak wysokie sumy mają na celu zapewnienie wypłaty należytych świadczeń poszkodowanym. Zastanówmy się jednak nad hipotetyczną sytuacją, w której skutki wypadku drogowego przewyższają sumę gwarancyjną. Czy i kto poniesie koszty dalszej rekompensaty?
Wysokość sumy gwarancyjnej w ubezpieczeniu OC pojazdów mechanicznych reguluje ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBK z dnia 22 maja 2003 r. W myśl zawartych w niej przepisów suma gwarancyjna nie może być niższa niż:
– w przypadku szkody na osobie – 5 milionów euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,
– w przypadku szkody w mieniu – 1 milion euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.
Zastanawiacie się pewnie skąd aż tak wysokie sumy? Otóż obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ma na celu zapewnienie odszkodowania nawet w przypadku bardzo poważnych wypadków lub gdy dojdzie do rozległych katastrof, gdzie zniszczone zostanie mienie o dużej wartości lub jest wielu poszkodowanych. Górny limit odpowiedzialności ubezpieczyciela uwzględniać musi także przypadki, kiedy świadczenia (np. renty) dla poszkodowany w wypadkach komunikacyjnych wypłacane są przed długi okres czasu. Wszystko to składa się na konieczność zapewnienia gwarancji sumy ubezpieczenia na wystarczająco wysokim poziomie.
Dawniej nie było tak kolorowo…
Warto jednak wiedzieć, że nie zawsze sumy gwarancyjne były tak wysokie. Obowiązkowe ubezpieczenie OC dla posiadaczy pojazdów mechanicznych funkcjonuje od 1 stycznia 1962 r. Początkowo nie określono górnej granicy odpowiedzialności ubezpieczycieli. Funkcjonował jedynie mechanizm, który zobowiązywał ubezpieczyciela do wypłaty odszkodowania po przekroczeniu określonej przepisami wysokości poniesionej szkody. Limit odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń wprowadzono dopiero z początkiem 1991 r., wynosił on wówczas 7,2 mld zł (jeszcze przed denominacją). W późniejszym okresie kilkukrotnie dostrzegano konieczność wzmocnienia pozycji osób poszkodowanych poprzez podwyższenie górnego limitu odpowiedzialności ubezpieczyciela. Ostatecznie od dnia 11 czerwca 2012 roku wynosi on 5 mln euro za szkody na osobie oraz 1 mln euro za szkody związane z mieniem.
Aktualnie obowiązujące sumy gwarancyjne w obowiązkowym ubezpieczeniu OC są należytym zabezpieczeniem nawet w przypadku długoterminowych świadczeń dla poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych. Jednak w odniesieniu do osób, które poniosły szkodę w latach 80. i 90., kiedy to sumy gwarancyjne były bardzo niskie, zdarzają się przypadki wyczerpania sumy gwarancyjnej ubezpieczenia. Konsekwencją czego jest brak możliwości dalszego pobieranie świadczeń np. renty. I choć nie jest to problem masowy, to dotyka osób, które i tak zostały poszkodowane przez los. Co w takiej sytuacji?
Co, gdy kończy się odpowiedzialność ubezpieczyciela?
Zgodnie z prawem, jeśli zdarzy się tak, że skutki wypadku drogowego są wyższe niż suma gwarancyjna, wszelkie koszty ponad limit ubezpieczenia ponosi sprawca wypadku. Jak nie trudno się domyślić, uzyskanie odszkodowania lub świadczenia bezpośrednio od sprawcy szkody nie zawsze jest łatwe i często wiąże się z dochodzeniem swoich racji w sądzie.
Nie oznacza to jednak, że w takiej sytuacji poszkodowany zostaje bez pomocy. Wyczerpanie sumy gwarancyjnej to problem, który był wielokrotnie analizowany przez praktyków rynku ubezpieczeniowego i odpowiednie instytucje. O uregulowanie tej kwestii zabiega także Rzecznik Finansowy. Pomaga on m.in. w ubieganiu się o waloryzację sumy ubezpieczenia lub wypłatę dalszych świadczeń w drodze wyjątku. Zdaniem Rzecznika niezbędne jest jednak ustalenie systemowego rozwiązania, które uregulowałoby kwestię wyczerpania sum gwarancyjnych w OC i wyznaczyło jasne zasady dotyczące możliwości podwyższenia świadczenia należnego osobie poszkodowanej. Krokiem zmierzającym ku temu jest przedstawienie tego problemu senackiej komisji, do którego doszło 20 września.
BB
